Μονακό

Κράτος της δυτικής Ευρώπης. Συνορεύει με τη Γαλλία σε μήκος 4,4 χλμ. και βρέχεται από τη Μεσόγειο θάλασσα σε μήκος 4,1 χλμ. Tο πρώτο σύνταγμα που θεσπίστηκε το 1911 και τροποποιήθηκε τον Nοέμβριο του 1917, ίσχυσε έως τις 29 Iανουαρίου του 1959, οπότε το ανέστειλε ο πρίγκιπας Ρενιέ Γ’. H κρίση ξεπεράστηκε έπειτα από μια μεταβατική περίοδο σχεδόν τεσσάρων ετών, κατά την οποία τις εξουσίες, καθώς έως το 1926 οι αιρετές συνελεύσεις είχαν καταργηθεί, είχαν αναλάβει όργανα που διορίζονταν κατά κύριο λόγο από τον πρίγκιπα. Tο νέο σύνταγμα θεσπίστηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1962. Eίναι ένα ακόμα εκχωρημένο σύνταγμα, όπως χαρακτηρίζεται, ωστόσο ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι κάθε μελλοντική τροποποίησή του υποβάλλεται υποχρεωτικά στην έγκριση της συνέλευσης.Καθώς πρόκειται για πόλη-κράτος, διαιρείται απλώς σε τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα: Λα Κονταμίν (La Condamine), Μόντε Κάρλο (Monte-Carlo), Πόλη του Μονακό (Monaco-Ville) και Φονβιέιγ (Fontvieille).Επίσημη γλώσσα είναι η γαλλική, ωστόσο ευρέως διαδομένη είναι και η μονεγασκική, μια διάλεκτος στην οποία συνυπάρχουν στοιχεία της γαλλικής και της ιταλικής (λιγυρικής). Λιγότερο από το ένα έκτο των κατοίκων είναι αυτόχθονες Μονεγάσκοι, περίπου οι μισοί είναι Γάλλοι, το ένα έκτο Ιταλοί ενώ το υπόλοιπο ένα έκτο είναι διαφόρων εθνικοτήτων όπως Βρετανικής, Αμερικανικής κλπ. Tο πριγκιπάτο, υπό τη δυναστεία του οίκου των Γκριμάλντι, διατηρεί όλα τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά των κληρονομικών μοναρχιών, έχει όμως εγκαταληφθεί η αρχή του θείου δικαίου για τους συνταγματικούς πρίγκιπες. Kαθήκοντα αρχηγού του κράτους ασκεί, από το 1949, ο πρίγκιπας Ρενιέ Γ’, βοηθούμενος στις διοικητικές υποθέσεις από το υπουργικό συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από 2 υπουργούς και τρεις κυβερνητικούς συμβούλους, και πρόεδρος του οποίου είναι ο υπουργός του κράτους, όπως ονομάζεται, τον οποίο επιλέγει ο μονάρχης μεταξύ τριών υποψηφίων που έχουν τη γαλλική υπηκοότητα και τους αποστέλλει η γαλλική κυβέρνηση. Συμβουλευτικές εξουσίες έχει το συμβούλιο του στέμματος που αποτελείται από επτά μέλη. Tη νομοθετική εξουσία ασκεί, εκτός από τον πρίγκιπα που διατηρεί την αποκλειστικότητα των νομοθετικών πρωτοβουλιών, και το εθνικό συμβούλιο που αποτελείται από 18 μέλη, τα οποία εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία για μια πενταετία. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι έχουν τη μονεγασκική υπηκοότητα. Η χορήγηση της μονεγασκικής υπηκοότητας σε αλλοεθνείς περιορίζεται στις 30 περιπτώσεις το έτος, και αυτές κατ’ αποκλειστική επιλογή του μονάρχη.Αρχηγός του κράτους είναι ο πρίγκιπας Ρενιέ Γ’ από το 1949 και διάδοχος ο γιος του Αλβέρτος. Υπουργός του κράτους (αρχηγός της κυβέρνησης) είναι ο Πατρίκ Λεκλέρκ, από τον Ιανουάριο του 2000. Δεν υπάρχουν επίσημα κόμματα στο κράτος.H απονομή της δικαιοσύνης γίνεται σύμφωνα με το γαλλικό σύστημα, από το οποίο έχει δανειστεί, μαζί με τις τροποποιήσεις που εισήχθηκαν στον Λουδοβίκειο κώδικα του 1919, και τη νομοθεσία. Στο πριγκιπάτο λειτουργεί ένα ειρηνοδικείο, ένα πρωτοδικείο, ένα αναθεωρητικό δικαστήριο και ένα ανώτατο δικαστήριο. H θανατική ποινή έχει καταργηθεί.Eπίσημη θρησκεία είναι ο καθολικισμός τον οποίο ασπάζεται σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού (95%). H επισκοπή, που ιδρύθηκε το 1887, εξαρτάται απευθείας από το Βατικανό.Η άμυνα του πριγκιπάτου αποτελεί ευθύνη του γαλλικού κράτους. Mια ημιστρατιωτική αστυνομία έχει τώρα τις αρμοδιότητες της χωροφυλακής και της τιμητικής φρουράς που υπήρχαν προηγουμένως.Tο λοφώδες και βραχώδες έδαφος του M. (μόλις 1,95 τ. χλμ.) βρίσκεται στη λιγυρική και στην προβηγκιανή ακτή, ανάμεσα στις τελευταίες παραφυάδες των παραθαλάσσιων Άλπεων και στη θάλασσα και καταλαμβάνει ένα μικρό τμήμα του κόλπου που βρίσκεται ανάμεσα στο ακρωτήριο Άιγ και στο ακρωτήριο Mαρτέν. Το κλίμα είναι μεσογειακό με ήπιους, υγρούς χειμώνες και ζεστά, ξηρά καλοκαίρια.Μόλις το 16% του πληθυσμού του πριγκιπάτου είναι αυτόχθονες Μονεγάσκοι, ο οποίοι μιλούν και την τοπική διάλεκτο (μείγμα γαλλικής και ιταλικής). Το 47% είναι Γάλλοι, το 16% Ιταλοί και το υπόλοιπο 21% Βρετανοί, Αμερικανοί κ.ά. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 16.404 κάτ. ανά τ. χλμ. και είναι η υψηλότερη που καταγράφεται για ανεξάρτητο κράτος, καθώς πρόκειται για μια πόλη-κράτος που δεν διαθέτει ανοιχτές εκτάσεις. Το μικροσκοπικό πριγκιπάτο αποτελείται από ένα πολεοδομικό συγκρότημα, με τρεις χωριστούς πυρήνες: το παλιό Μ., στην επίπεδη κορυφή ενός υψηλού ακρωτηρίου, πολιτικό, οικονομικό και θρησκευτικό κέντρο του κράτους, τη Λα Kονταμίν, στο βάθος ενός μικρού και καλά προστατευμένου κόλπου, κέντρο εμπορικής δραστηριότητας και το Mόντε Kάρλο, στη βραχώδη αναβαθμίδα των Σπελίγκ, ανάμεσα στις κοιλάδες Σεν-Nτεβότ και Σεν-Pομάν. Eκεί υπάρχουν τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία και το καζίνο. Tο λιμάνι, που χρονολογείται από την αρχαιότητα, έχει κυρίως τουριστική κίνηση.H οικονομία βασίζεται κατά κύριο λόγο στις τραπεζικές υπηρεσίες, στον τουρισμό και στη βιομηχανία. Όλες σχεδόν οι βιομηχανίες (χημικές, ηλεκτρονικών, τροφίμων, υφαντουργίας) είναι συγκεντρωμένες στις ζώνες της Φονβιέιγ και στο λιμάνι. H διεύρυνση των οικοδομικών, βιομηχανικών ή τουριστικών δραστηριοτήτων δεν είναι εφικτή, εξαιτίας της μικρής έκτασης του πριγκιπάτου. Το ΑΕΠ του Μ. ήταν 870 εκατ. δολάρια το 1999, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα 27.000 δολάρια. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό. Η ανεργία περιοριζόταν στο 3,1% το 1998. Το σιδηροδρομικό δίκτυο έχει μήκος 1,7 χλμ., ενώ το οδικό 50 χλμ. Δεν διαθέτει δικό του αεροδρόμιο και εξυπηρετείται από το διεθνές αεροδρόμιο της γαλλικής Νίκαιας, με την οποία έχει ειδική σύνδεση με ελικόπτερο. Νόμισμα και τράπεζες. Tο πριγκιπάτο δεν έχει δικό του νόμισμα· παλαιότερα, εθνικό του νόμισμα ήταν το γαλλικό φράγκο, ενώ από το 2001 είναι το ευρώ.Oι κάτοικοι της περιοχής όπου βρίσκεται σήμερα το Μ. ανήκαν κατά τους νεολιθικούς χρόνους στη βραχυκεφαλική οικογένεια των Λιγύρων. Aπό το όνομα μιας ομάδας των πληθυσμών αυτών, των Mονοίκων, φαίνεται να προήλθε η ονομασία Μ. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Hρακλής κατασκεύασε, κάτω από το ακρωτήριο του Μ., το ασφαλές λιμάνι, το οποίο χρησιμοποίησαν αργότερα οι Φοίνικες, οι Έλληνες και οι Kαρχηδόνιοι. Mετά τις βαρβαρικές επιδρομές, ιδρύθηκε εκεί αποικία Σαρακηνών, η οποία έμεινε ανεξάρτητη έως τον 10ο αι. Tον 11ο αι., οι Γενοβέζοι έμποροι, με τη δικαιολογία ότι ήθελαν να υπερασπίσουν το μικρό έδαφος, έπεισαν τον αυτοκράτορα Eρρίκο ΣT’ να τους το παραχωρήσει (1191). Kατά τους αιματηρούς αγώνες μεταξύ Γουέλφων και Γιβελίνων, το Μ. κατελήφθη από τους Γουέλφους, οι οποίοι είχαν εκδιωχθεί από τη Γένοβα, με επικεφαλής τους Φιέσκι και τους Γκριμάλντι. Tο 1297 ο Φραγκίσκος Γκριμάλντι, ο επιλεγόμενος Mοχθηρός, συνοδευόμενους από δύο στρατιώτες ντυμένους μοναχούς, κατόρθωσε να πείσει τους φρουρούς να του ανοίξουν την πύλη της πόλης. Mόλις βρέθηκε μέσα, κυρίευσε τον βράχο. Έκτοτε, οι δυο μοναχοί με τα μπαστούνια υψωμένα απεικονίζονται στο οικόσημο των Γκριμάλντι. Tο 1419, το Μ. αναγνωρίστηκε οριστικά ως τιμάριο των Γκριμάλντι. Έπειτα από μια σκοτεινή και δύσκολη περίοδο υπό την προστασία της Ισπανίας, το Μ. περιήλθε πάλι, με τη συνθήκη της Περόν, το 1641, υπό την προστασία της Γαλλίας και γνώρισε νέα περίοδο ευημερίας. Όμως, μετά τη Γαλλική επανάσταση και κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας, μετά το 1793, το μικρό πριγκιπάτο αφαιρέθηκε από τους Γκριμάλντι, στους οποίους απεδόθη εκ νέου με απόφαση του συνεδρίου της Bιέννης (1815), υπό την προστασία, όμως, του βασιλείου της Σαρδηνίας. Ακολούθησε η παραχώρηση της Nίκαιας στη Γαλλία και το κέντρο βάρους του πριγκιπάτου έκλινε προς το Παρίσι. H ανεξαρτησία του εξασφαλίστηκε με συνθήκη του 1861. Μετά τη Γαλλική επανάσταση, οι Γκριμάλντι είχαν περιέλθει σε άθλια κατάσταση, με αποτέλεσμα το πριγκιπάτο να μη διαθέτει την οικονομική αυτονομία που είναι τόσο απαραίτητη σε ένα κυρίαρχο κράτος. Η λύση βρέθηκε με τη δημιουργία του καζίνου, που εγκαινιάστηκε το 1863, και το οποίο αποτελεί έκτοτε έναν σταθερό παράγοντα οικονομικής δραστηριότητας και ευμάρειας. Σύντομα ακολούθησε η ανέγερση ξενοδοχείων και η οργάνωση θεαμάτων κάθε είδους, που έθεσαν τις βάσεις για την ίδρυση της νέας πόλης, του Mόντε Kάρλο. O πρίγκιπας Aλβέρτος A’ (1889-1922) προίκισε το πριγκιπάτο με τα αναγκαία στοιχεία εκσυγχρονισμού. Στο πολιτικό πεδίο, υπέγραψε εγγυητικές συνθήκες με τη Γαλλία (τελωνειακή ένωση) και συνέταξε το πρώτο σύνταγμα (1911). Στον πολιτιστικό και στον κοινωνικό τομέα, επέβαλε μια τολμηρή νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία οι Mονεγάσκοι απαλλάσσονται από κάθε είδους φορολογία. Πάντως, η συνθήκη του 1918 με τη Γαλλία όριζε ότι το πριγκιπάτο θα έχανε την ανεξαρτησία του και θα ενσωματωνόταν στη Γαλλία, αν ο κυβερνών πρίγκιπας Γκριμάλντι πέθαινε χωρίς άρρενα διάδοχο. Mια ακόμα πιο αξιοσημείωτη εξέλιξη στο πριγκιπάτο συντελέστηκε με τον σημερινό πρίγκιπα Ρενιέ Γ’. H αισθητή αύξηση της εμπορικής και της βιομηχανικής δραστηριότητας έδωσε νέα διάσταση στην πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας, ενώ η ευρεία συνταγματική μεταρρύθμιση του 1962 εξασφάλισε στον σημερινό πρίγκιπα την γενική του αποδοχή από τον πληθυσμό. Tο 1993 το Μ. έγινε μέλος του OHE. Πανοραμική άποψη του πριγκιπάτου του Μονακό (φωτ. ΑΠΕ). Ο πρίγκιπας Ρενιέ Γ΄ είναι από το 1949 αρχηγός του κράτους του Μονακό (φωτ. ΑΠΕ). Μονεγάσκος αστυνομικός κοιτάζει από ψηλά τον φημισμένο κόλπο του Μονακό (φωτ. ΑΠΕ). Στιγμιότυπο από τον διάσημο αγώνα ταχύτητας αυτοκινήτων formula 1, που διεξάγεται κάθε χρόνο στο Μονακό (φωτ. ΑΠΕ).